H Xάρτα του Ρήγα
Πόσες χιλιάδες φορές έχουμε όλοι ακούσει τους θρησκευτικούς ηγέτες αυτής της χώρας να κηρύττουν υπερήφανα πόσο η εκκλησία βοήθησε στον ξεσηκωμό του γένους!
Μάλιστα ένας λόγος για τον οποίο το νέο βιβλίο της ιστορίας της ΣΤ’ Δημοτικού αποσύρθηκε ήταν ότι δεν έγραφε για την προσφορά της εκκλησίας στην επανάσταση.
Ας δούμε λοιπόν, λίγο πριν την επανάσταση, τι πραγματικά έλεγε η εκκλησία και οι θρησκευόμενοι συγγραφείς:
1) Ο Ρήγας καταδικάστηκε από την Εκκλησία κατά τη διάρκεια της σύντομης αλλά μαχητικής σε αντεπαναστατικές πρωτοβουλίες πρώτης πατριαρχείας του Γρηγορίου του Ε’ (1797-1798).
Σε μια επιστολή του προς τον Μητροπολίτη Σμύρνης, ο πατριάρχης εξέφραζε την ανησυχία του για τη φημολογούμενη εμφάνιση στην εκκλησιαστική επαρχία του Σμύρνης ενός φυλλαδίου με τον τίτλο «Νέα πολιτική διοίκησις των κατοίκων της Ρούμελης» και διέτασσε τον μητροπολίτη να προσπαθήσει με κάθε τρόπο να κατάσχει όλα τα αντίτυπα του φυλλαδίου, που τυχόν κυκλοφορούσαν, και να τα στείλει χωρίς χρονοτριβή στην Κωνσαντινούπολη. Το φυλλάδιο αυτό, έλεγε ο πατριάρχης, «πλήρες υπάρχει σαθρότητος εκ των θολερών αυτού εννοιών, τοις δόγμασι της ορθοδόξου ημών πίστεως εναντιούμενον» [1].
2) Ο μοναχός Κύριλλος Λαυριώτης, γνωστός για την σχέση του με την χρησμολογική παράδοση του 18ου αιώνα καθώς και για την ανάμιξή του σε διάφορα κινήματα κατά του Διαφωτισμού, πανηγύριζε τον αφανισμό του Ρήγα, ως δίκαιη τιμωρία ενός διαταραγμένου πνεύματος [2].
Ρήγας Φερραίος
3) Ενας μοναχός, ο Κύριλλος ο Πατρεύς, έγραφε: «Ο διεφθαρμένος τα φρένα Ρήγας (...) ος εκδούς εγκύκλια γράμματα διεγερτικά κατά των νυν τυράννων άνευ της του Χριστού ευδοκίας, κακώς ως κακός το ζην αποστέρηται, θοίνη προσήκουσα τοις τω ποταμώ Ιστρω ιχθύσι γενόμενος μετά των αυτού συνωμοτών και ύλη της αιωνίου κολάσεως».
Καλώς δηλαδή έγινε τροφή για τα ψάρια του Δούναβη!
Σε γράμμα ενός μητροπολίτη, το 1801, κατηγορούνται ο Ρήγας και οι σύντροφοί του διότι «εσκόπευον να κάμουν επαναστάσεις κατά του κραταιοτάτου Σουλτάνου· αλλ' ο μεγαλοδύναμος Θεός τούς επαίδευσε κατά τας πράξεις των με τον θάνατον οπού τους έπρεπε»[3].
4) Η προτίμηση των νέων φοιτητών για τον Νεοελληνικό Διαφωτισμό, θορύβησε την εκκλησία.
Σε μια σάτιρα συνταγμένη κατά προσέγγιση στην δεκαετία 1793-1803, με τίτλο «το Φανάρι του Διογένους», η οποία αποδίδεται στον Αγιοταφίτη Αρχιμανδρίτη Αγάπιο Χαπίπη, η ανησυχία του συγγραφέα για την χαλάρωση των ηθών και τη διαστρέβλωση των ηθικών αξιών τον οδήγησε να καταγγείλει ιδέες όπως η ελευθερία και η ισότητα και να επικρίνει τις αρχές και τις κοινωνικές συνέπειες της Γαλλικής Επανάστασης.
Προχώρησε μάλιστα και στην καταγγελία του αυτεπάγγελτου επικριτή της θρησκείας και εμπνευστή της Επανάστασης, του Βολταίρου, στον οποίο καταλογίζει πρωταρχική ευθύνη για την ηθική παρακμή της κοινωνίας [4].
5) Ο ιερομόναχος Αθανάσιος Πάριος, διευθυντής της Σχολής της Χίου, υποστήριζε ότι οι άνθρωποι «ούτε γεννώνται ούτε είναι ελεύθεροι» στην κοινωνία και απέρριπτε το αίτημα της ισότητας, ως εξωπραγματική ψευδαίσθηση.
Η επίθεση κατά του Διαφωτισμού συνεχιζόταν με το έργο του «Αντιφώνησις προς τον παράλογον ζήλον των από της Ευρώπης ερχομένων φιλοσόφων» (1802), στο οποίο καταγγέλονταν η κοσμική παιδεία και ο νεότερος πολιτισμός ως οι κύριες πηγές ηθικού κινδύνου για τις χριστιανικές ψυχές.
Προειδοποιούσε ότι ήταν θλιβερή η στάση των νέων φιλοσόφων που περιφρονούσαν την σοφία των Πατέρων της Εκκλησίας και επιζητούσαν να αναστήσουν του αρχαίους (σ.σ. έλληνες) ή υιοθετούσαν θεωρίες ασεβών ευρωπαίων στοχαστών, όπως ο Καρτέσιος, ο Αμήτριος, ο Ρουσσών, ο Βολτάριος […].
Το κείμενο υποστήριζε στην συνέχεια ότι η κοσμική γνώση, επειδή υπέσκαπτε την πίστη, ήταν επιζήμια για την ανθρώπινη ευτυχία.
Όσο για την συνήθεια των πλουσίων εμπόρων να στέλνουν τα παιδιά τους να σπουδάζουν στην Ευρώπη, έγραφε ο Πάριος:
«καθώς φαίνεται, η πλεονεξία κοιλίαν έχει, μα αυτία δεν έχει, και ο Κύριος να σας φωτίση, αδελφοί, να αποφασίσητε εις το εξής να ζήτε με αυτάρκειαν, κατά την αποστολικήν παραίνεσιν και ούτω να παύσετε εις το εξής από το να στέλλετε εις τον φανερόν κίνδυνον της απωλείας τα φίλτατά σας τέκνα και να γίγνεσθε εσείς οι ίδιοι ένοχοι του αίματος των ψυχών αυτών. Φεύγετε όσον δύνασθε την Ευρώπην. Και ακόμα και εκείνους οπού έρχονται από την Ευρώπην, ότι οι λόγοι τους ρέουσιν από τα χείλη τους γλυκύτεροι από το μέλι. Μα αλλοίμονον […] τάφος ανεωγμένος ο λάρυγξ αυτών διά […] τας κατά του Θεού βλαφημίας […] και της ακολασίας και ασελγείας τα ρήματα».
Σε γενικές γραμμές οι απόψεις του Αθανάσιου Παρίου απηχούσαν την αυθεντική στάση της Ορθόδοξης Εκκλησίας απέναντι στις προκλήσεις της πολιτισμικής και κοινωνικής αλλαγής στην ελληνική κοινωνία [5].
Ο Ρήγας και ο Κοραής ανασηκώνουν την Ελλάδα
6) Όταν οι λαοί της Ευρώπης γαλβανισμένοι από τα κηρύγματα του Διαφωτισμού και της Γαλλικής Επανάστασης ξεσηκώνονταν για να διεκδικήσουν την ανεξαρτησία και την ελευθερία τους, κυκλοφόρησε (1798), ένα φυλλάδιο με την υπογραφή του πατριάρχη Ιεροσολύμων Ανθιμου και με τον τίτλο «Πατρική Διδασκαλία».
«Ο άπειρος εν ελέει και πάνσοφος ημών Κύριος, δια να φυλάξη αλώβητον την αγίαν και ορθόδοξον πίστιν ημών... ήγειρεν εκ του μηδενός την ισχυράν αυτήν βασιλείαν των Οθωμανών... δια να είναι εις μεν τους Δυτικούς ωσάν ένας χαλινός, εις δε τους Ανατολικούς ημάς πρόξενος σωτηρίας». Ετσι μαθαίνουμε γιατί κυριεύθηκε το χριστιανικότατο Βυζάντιο απ' τους Τούρκους: για να σωθεί ο Χριστιανισμός!
Αλλά «ο Διάβολος εμεθοδεύθη... μίαν άλλην πονηρίαν και απάτην ξεχωριστήν, δηλαδή το νυν θρυλλούμενον σύστημα της ελευθερίας... που είναι ένα δέλεαρ του διαβόλου και φαρμάκι ολέθριον, δια να κατακρημνίση τους λαούς εις την απώλειαν και την ακαταστασίαν...».
«Αδελφοί... κλείσατε τα αυτία σας και μη δώσετε καμμίαν ακρόασιν εις ταύτας τας νεοφανείς ελπίδας της ελευθερίας... που είναι εναντίαι εις τα ρητά της θείας Γραφής και των αγίων Αποστόλων, οπού μας προστάζουν να υποτασσόμεθα εις τας υπερεχούσας αρχάς, όχι μόνον εις τα επιεικείς αλλά και τας σκολιάς, δια να έχωμεν θλίψιν εις αυτόν τον κόσμον και να παραστήσωμεν καθαράς τω Χριστώ τας αισθήσεις ημών...».
«Παντού το φαντασιώδες αυτό της ελευθερίας σύστημα του πονηρού επροξένησε πτωχείαν, φόνους, ζημίας, αρπαγάς, ασέβειαν τελείαν και ανωφελή μεταμέλειαν»... ενώ η δουλεία, όπως είναι πασίγνωστο, χαρίζει πλούτη, ασφάλεια, μακροβιότητα, γαλήνη, ευσέβεια, ψυχική σωτηρία...
Και η «Π.Δ.» καταλήγει: «Φυλάξατε στερεάν την πατροπαράδοτόν σας πίστιν και, ως οπαδοί του Χριστού, απαρασάλευτον την υποταγήν εις την πολιτικήν διοίκησιν» (την τουρκική, φυσικά, όχι την ελληνική, που κατά τους επιγόνους του μακαριστού Ανθίμου είναι «άθρησκη» και «αντίχριστη») [6].
doctor
doctor
__________________________________________________
[1] Γ. Παπαδόπουλος και Α. Αγγελόπουλος, Τα κατά τον […] Πατριάρχην Γρηγόριον Ε’, τομ.Β’, Αθήνα 1866, σελ.498-499. Π.Κιτρομηλίδη, καθηγητή πολιτικής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, «Νεοελληνικός Διαφωτισμός», Μ.Ι.Ε.Τ., σελ.428.
Βλ. επίσης: « Η άδικη κρίση του Ιωάννου Φιλήμονος για τον επαναστάτη Ρήγα Βελεστινλή» του Δ.Καραμπερόπουλου, δρ.Ιστορίας της ιατρικής σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, περιοδ.Θεσσαλικό Ημερολόγιο, Λάρισα 2000, σελ.257-272: http://www.karaberopoulos.gr/karaberopoulos/rhigas/15.asp
[2] Για τις αιτιάσεις του Κυρίλλου Λαυριώτη κατά του Ρήγα, βλ. Asterios Argyriou, “Les exégèses grecques de l’Apocalypse à l’époque turque (1453-1821)”, Θεσσαλονίκη 1982, σελ.626-631. . Π.Κιτρομηλίδη ο.π., σελ.429.
[3] Αντ. Λιάκος, καθηγητής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών «Ο δημοκρατικός πατριωτισμός του Ρήγα, 200 χρόνια από τη δολοφονία του επαναστάτη Βελεστινλή, εφημ. «το Βήμα», 28/06/1998. http://tovima.dolnet.gr/print_article.php?e=B&f=12487&m=B01&aa=1
[4] «Επάνοδος, ήτοι Το Φανάρι του Διογένους», Ερμούπολη 1839. Για την πατρότητα του κειμένου της σάτιρας, βλ. Κ.Θ. Δημαράς, «Βιογραφικά Αγαπίου Χαπίπη», Προσφορά εις Στίλπωνα Κυριακίδην, Θεσσαλονίκη 1953, σελ.168-182 (αναδημοσίευση: Κ.Θ. Δημαράς, Ιστορικά Φροντίσματα, Αθήνα 1992, σελ.103-112).
[5] «Αντιφώνησις προς τον παράλογον ζήλον των από της Ευρώπης ερχομένων φιλοσόφων», Τεργέστη 1802, σελ.14-29, 29-33, 34-43, 116,139. Π.Κιτρομηλίδη, ο.π. σελ.439-442.
[6 ] «Θεοκρατίας διδασκαλίες», Μάριος Πλωρίτης, Εφημ. «το Βήμα», 25/06/2000: http://tovima.dolnet.gr/print_article.php?e=B&f=12972&m=B02&aa=2
[1] Γ. Παπαδόπουλος και Α. Αγγελόπουλος, Τα κατά τον […] Πατριάρχην Γρηγόριον Ε’, τομ.Β’, Αθήνα 1866, σελ.498-499. Π.Κιτρομηλίδη, καθηγητή πολιτικής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, «Νεοελληνικός Διαφωτισμός», Μ.Ι.Ε.Τ., σελ.428.
Βλ. επίσης: « Η άδικη κρίση του Ιωάννου Φιλήμονος για τον επαναστάτη Ρήγα Βελεστινλή» του Δ.Καραμπερόπουλου, δρ.Ιστορίας της ιατρικής σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, περιοδ.Θεσσαλικό Ημερολόγιο, Λάρισα 2000, σελ.257-272: http://www.karaberopoulos.gr/karaberopoulos/rhigas/15.asp
[2] Για τις αιτιάσεις του Κυρίλλου Λαυριώτη κατά του Ρήγα, βλ. Asterios Argyriou, “Les exégèses grecques de l’Apocalypse à l’époque turque (1453-1821)”, Θεσσαλονίκη 1982, σελ.626-631. . Π.Κιτρομηλίδη ο.π., σελ.429.
[3] Αντ. Λιάκος, καθηγητής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών «Ο δημοκρατικός πατριωτισμός του Ρήγα, 200 χρόνια από τη δολοφονία του επαναστάτη Βελεστινλή, εφημ. «το Βήμα», 28/06/1998. http://tovima.dolnet.gr/print_article.php?e=B&f=12487&m=B01&aa=1
[4] «Επάνοδος, ήτοι Το Φανάρι του Διογένους», Ερμούπολη 1839. Για την πατρότητα του κειμένου της σάτιρας, βλ. Κ.Θ. Δημαράς, «Βιογραφικά Αγαπίου Χαπίπη», Προσφορά εις Στίλπωνα Κυριακίδην, Θεσσαλονίκη 1953, σελ.168-182 (αναδημοσίευση: Κ.Θ. Δημαράς, Ιστορικά Φροντίσματα, Αθήνα 1992, σελ.103-112).
[5] «Αντιφώνησις προς τον παράλογον ζήλον των από της Ευρώπης ερχομένων φιλοσόφων», Τεργέστη 1802, σελ.14-29, 29-33, 34-43, 116,139. Π.Κιτρομηλίδη, ο.π. σελ.439-442.
[6 ] «Θεοκρατίας διδασκαλίες», Μάριος Πλωρίτης, Εφημ. «το Βήμα», 25/06/2000: http://tovima.dolnet.gr/print_article.php?e=B&f=12972&m=B02&aa=2
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου