Το παιχνίδι με τον χρόνο

Αυτές τις μέρες διαβάζω ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο. Συγγραφέας είναι ο Παντελής Λέκκας [1] και ο τίτλος του βιβλίου είναι "Το παιχνίδι με τον χρόνο, Εθνικισμός και νεωτερικότητα" [2]. Πρόκειται για μια νηφάλια και επιστημονική προσέγγιση του φαινομένου της "εθνογένεσης και εθναφύπνισης" (αναλόγως με το πως εκλαμβάνεται η έννοια του έθνους), πλήρως απηλλαγμένη από στερεότυπα και καθεστωτικές σκέψεις.
Αυτό που εντυπωσιάζει, είναι ο άψογος και πολύ καλός χειρισμός της ελληνικής γλώσσας εκ μέρους του κ.Λέκκα.
Παρουσιάζω σήμερα, ένα μικρό χαρακτηριστικό απόσπασμα:

"Ο εθνικισμός χρησιμοποιεί το παρελθόν για τους δικούς του σκοπούς. Το χρησιμοποιεί όμως ευφάνταστα και δημιουργικά, επειδή παρακινείται όχι από την πραγματικότητα του έθνους, αλλά από την ιδέα του έθνους. Οι ασυνέχειες εξομαλύνονται και η συνέχεια του χρόνου (του εθνικού χρόνου) εξασφαλίζεται ιδεολογικά.
Εκείνο που κάνει ο εθνικισμός, με το μισό βλέμμα στραμμένο πάντοτε σε τωρινές κι αυριανές ανάγκες, είναι να αποκολλά επιλεκτικά από το ενιαίο παραδοσιακό παρελθόν κάποιες από αυτές τις ετερογενείς, πολυσχιδείς και αλληλοεπικαλυπτόμενες συλλογικότητες για να νομιμοποιήσει υπαρκτές ή επίδοξες συσσωματώσεις του παρόντος.
Ο εθνικός κόσμος του παρόντος, απαιτεί τα έθνη που περιέχει και στα οποία είναι ή πρέπει να είναι διαιρεμένος, να διαθέτουν την δική τους το καθένα ιστορία.
Για να επιτευχθεί όμως κάτι τέτοιο, τα πολύμορφα και ανάμικτα σπαράγματα του πολύπλοκου παραδοσιακού παρελθόντος, όλες οι υπονομευμένες ή ήδη κονιορτοποιημένες από την πρόοδο του εκσυγχρονισμού μορφές συλλογικότητας και αλληλεγγύης που συναντά η εθνικιστική ιδεολογία στις ιστορικές της εξερευνήσεις, τήκονται και κρυσταλλώνονται εκ νέου στο δικό της χωνευτήρι.
[...]
Για να καταστεί ανάγλυφη η ιστορικότητα της εθνικής ιστορίας, απαιτείται η εκδρομή εκτός του αξιακού και νοηματικού κόσμου που πλάθει ο ίδιος ο εθνικισμός.
Τούτο σημαίνει ότι οφείλουμε να πάρουμε την μεγαλύτερη δυνατή απόσταση από τις δικές του κατεστημένες αρχές.
Προϋποθέτει, δηλαδή, την συνειδητή απόφαση να αντιμετωπίσουμε ως προβληματικό ό,τι έφθασε να ηχεί στ’αυτιά μας φυσιολογικό και αυτονόητο, χάρη ακριβώς στην καθολική επιτυχία της εθνικιστικής κοσμοαντίληψης στον σύγχρονο κόσμο" [3].

doctor

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Λόγω τεχνικού προβλήματος τα σχόλια δεν ήταν δυνατόν να μεταφερθούν από το προηγούμενο blog και έτσι τα έχω αντιγράψει στο παρόν blog και τα έχω συμπεριλάβει στο πρώτο σχόλιο. Αριθμός αρχικών σχολίων: 66.

_________________________________________________________

[1] Ο Παντελής Λέκκας γεννήθηκε το 1960 στην Θεσσαλονίκη. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Σάσσεξ και στο Πανεπιστήμιο του Καίμπριτζ. Έχει διδάξει "Ιστορική Κοινωνιολογία και Σύγχρονη Κοινωνική Θεωρία" στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Σήμερα διδάσκει στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών.

[2] "Το παιχνίδι με τον χρόνο, Εθνικισμός και νεοτερικότητα".
Περιγραφή του βιβλίου:
Ο εθνικισμός είναι εκείνη η σύγχρονη ιδεολογία που νομιμοποιεί την πολιτική με πολιτισμικά επιχειρήματα που αντλεί απο το παρελθόν. Ωστόσο, η αναδρομή του εθνικισμού στο παρελθόν έχει να κάνει περισσότερο με τον νεοτερικό χαρακτήρα της συγκεκριμένης ιδεολογίας παρά με την ανέκαθεν ισχύ της Εθνικής Ιδέας.Πρόκειται λοιπόν για μια μορφή ιστορικής αναδρομής που είναι πρωτίστως συνδεδεμένη με την διαδικασία του κοινωνικού εκσυγχρονισμού, με την παρέλευση των παραδοσιακών μορφών κοινωνικής οργάνωσης και αλληλεγγύης. [...] Ο νεοτερικός χαρακτήρας της εθνικιστικής δεοντολογίας σβήνει στο βάθος του χρόνου και το πρόσταγμα του εθνικισμού προσλαμβάνεται τελικά ως το φυσιολογικό συμπέρασμα στο οποίο φαίνεται να οδηγεί η ιστορία. Όσο αυτονόητο κι αν ακούγεται σήμερα κάτι τέτοιο, έχει την δική του ιστορία και την δική του λογική. Από την μία πλευρά έχει να κάνει με την εμφάνιση και την επιτυχία των σχετικών απόψεων στη σύγχρονη εποχή, ενώ από την άλλη σχετίζεται με την διατύπωση μιας συγκεκριμένης επιχειρηματολογίας που υποστηρίζει την εθνική θέαση του παρελθόντος. Το βιβλίο αναφέρεται σε αυτό ακριβώς το παιχνίδι του εθνικισμού με τον χρόνο επιχειρώντας να ερευνήσει τη μήτρα στην οποία τυποποιούνται τα ιστορικά του επιχειρήματα - και να καταδείξει έτσι το νεοτερικό χαρακτήρα της ίδιας της παραγωγής τους, δηλαδή την ποιοτική διαφορά που τα χωρίζει από την παράδοση στην οποία παραπέμπουν.

[3] "Το παιχνίδι με τον χρόνο", Π.Λέκκας, σελ.9-15.