ο β' εμφύλιος

3 Οκτωβρίου 1824.
Εκλογές.
Από τη μία οι Υδραίοι και οι σύμμαχοί τους, Σουλιώτες και Ρουμελιώτες με επικεφαλής τους αδερφούς Κουντουριώτη, οι οποίοι είχαν ήδη παραλάβει τις δύο πρώτες δόσεις του δανείου[1], τον Ιούλιο και τον Αύγουστο.
Αντίπαλοι: οι ηττηθέντες στον α’ εμφύλιο πόλεμο [2] Πελοποννήσιοι πολιτικοί και στρατιωτικοί παράγοντες.
Στις εκλογές επικράτησαν οι Υδραίοι και οι σύμμαχοί τους. Οι Πελοποννήσιοι, κατήγγειλαν τα αποτελέσματα ως προϊόντα εκβιασμού και εξαγοράς ψήφων. Ο Ζαΐμης, ο Λόντος, οι Δεληγιανναίοι, οι Κολοκοτρωναίοι και άλλοι Πελοποννήσιοι ηγέτες ετοιμάζονταν για την ένοπλη αναμέτρηση.
Τον Οκτώβριο του 1824 οι κάτοικοι της επαρχίας Αρκαδιάς αρνήθηκαν στην εθνική διοίκηση την απόδοση των προσόδων της επαρχίας τους και εξεδίωξαν τον κυβερνητικό αξιωματούχο, μη αναγνωρίζοντάς του το δικαίωμα επιβολής και είσπραξης των φόρων για λογαριασμό της κεντρικής εξουσίας. Οι περισσότεροι από τους οπλαρχηγούς και κοτσαμπάσηδες της επαρχίας ήταν άνθρωποι του Κολοκοτρώνη.
Η Διοίκηση χαρακτήρισε το γεγονός ανταρσία και διέταξε τον υπουργό Εσωτερικών Παπαφλέσσα να την καταστείλει. Ο Παπαφλέσσας έφτασε στην περιοχή και με την απειλή χρήσης βίας ζήτησε από τις τοπικές αρχές να πειθαρχήσουν στην εθνική διοίκηση και να αποδώσουν τους φόρους.
Ωστόσο, οι οπλαρχηγοί σε συνεννόηση με τον Κολοκοτρώνη αρνήθηκαν να υπακούσουν και έτσι οι δύο πλευρές ετοιμάστηκαν για την ένοπλη αναμέτρηση[3].
Μετά από διήμερη μάχη στους Κωνσταντίνους, χωριό της επαρχίας Αρκαδιάς, οι Πελοποννήσιοι υπερίσχυσαν των αντιπάλων τους, τα ένοπλα σώματα του Παπαφλέσσα διασκορπίστηκαν και ο ίδιος επέστρεψε ηττημένος στο Ναύπλιο.
Προς το τέλος του Νοεμβρίου του 1824 όμως τα κυβερνητικά στρατεύματα εισήλθαν στην Τρίπολη διασκορπίζοντας τους Πελοποννήσιους και ακινητοποιώντας τους στα γύρω χωριά.
Το σχέδιο εισβολής στον Μοριά είχε κληθεί να υλοποιήσει ο Ιωάννης Κωλέττης στηριζόμενος οικονομικά από τα χρήματα του δανείου με τα οποία φρόντισε να εξαγοράσει πολλούς τοπικούς ηγέτες του Σουλίου και της Ρούμελης[4].
Στις 23/11/1824, ένα πρώτο σώμα, υπό τον Γκούρα, εισέβαλε στην Κορινθία από τον Ισθμό. Τα στρατεύματα του Γκούρα σκόρπισαν τον φόβο και τον πανικό στην περιοχή λεηλατώντας και καταστρέφοντας.
Το δεύτερο σώμα, υπό τον Τζαβέλα, τον Ίσκο, τον Μπότσαρη και τον Καραϊσκάκη αποβιβάστηκε στο Αίγιο στις αρχές Δεκεμβρίου. Οι Ρουμελιώτες και οι Σουλιώτες, αφού λεηλάτησαν την Κερπινή και κατέστρεψαν τα σπίτια και όλα τα υπάρχοντα των Ζαΐμηδων και των υποστηρικτών τους, κατευθύνθηκαν στην Γορτυνία με σκοπό να κυνηγήσουν τους Δεληγιανναίους και να καταστρέψουν τις ιδιοκτησίες τους στα Λαγκάδια. Στα Λαγκάδια, οι Ρουμελιώτες προέβησαν σε εκτεταμένες καταστροφές και λεηλασία της περιουσίας των Δεληγιανναίων. Ο Γκούρας παράλληλα, λεηλατούσε και κατέστρεφε την περιοχή της Γαστούνης.
Στα τέλη Ιανουαρίου 1825 οι Δεληγιανναίοι έφτασαν στο Ναύπλιο και τέθηκαν υπό κράτηση, αφού παρέδωσαν τα όπλα τους.
Αλλά και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης είχε ήδη αποφασίσει να παραδοθεί προς το τέλος του 1824. Συνοδευόμενος από τον Δ.Πλαπούτα έφτασε στην Τρίπολη, παρουσιάστηκε ενώπιον της Επιτροπής που διοικούσε την πόλη, και έθεσε εαυτόν στη διάθεση της Διοίκησης. Εκεί αποφασίστηκε η μεταφορά του στο Ναύπλιο. Εκεί τον έθεσαν υπό περιορισμό στο σπίτι του Παπαφλέσσα.


Γρηγόριος Δικαίος ή Παπαφλέσσας (1788-1825)

Ο Κολοκοτρώνης σε επιστολή του προς τον Γ.Κουντουριώτη, υποχρεώθηκε να παραδεχθεί ότι οι ενέργειές του κινήθηκαν «ενάντια των νόμων του έθνους, ενάντια των συμφερόντων της πατρίδας». Δήλωνε έτσι την ειλικρινή του μεταμέλεια και «έθετε εαυτόν εις την κρίση της δικαιοσύνης».
Εν τω μεταξύ, τα ένοπλα σώματα που είχαν εισβάλει στην Πελοπόννησο είχαν προβεί σε εκτεταμένη χρήση βίας, σε καταστροφές, καταχρήσεις και λεηλασίες, σε διαπομπεύσεις και εξευτελισμούς των αντιπάλων. Οι αρπαγές και οι βιαιοπραγίες κατέστησαν ανεξέλεγκτες και γενικεύθηκαν στα χωριά και στις επαρχίες.
Η κεντρική διοίκηση δεν ήταν σε θέση να επιβάλει πειθαρχία στα σώματα των Ρουμελιωτών και Σουλιωτών ενόπλων που απαιτούσαν άμεση καταβολή των μισθών τους και συνέχιζαν να λεηλατούν την Πελοπόννησο.
Τα ρουμελιώτικα και σουλιώτικα στρατεύματα ήταν μισθοδοτούμενα από τα χρήματα του δανείου, δηλαδή από το «εθνικό ταμείο».
Μετά την ήττα των Πελοποννησίων, τη σύλληψη και τη φυλάκιση των περισσοτέρων από αυτούς (Θ.Κολοκοτρώνης, Δεληγιανναίοι, Νοταράδες, Παπατσώνης, Σισίνης κ.λπ) η εθνική διοίκηση βρέθηκε αντιμέτωπη με έναν διαφορετικό κίνδυνο: Τον Ιμπραήμ Πασά που στα μέσα του Φεβρουαρίου του 1825 αποβίβασε τα στρατεύματά του στην περιοχή της Μεθώνης.
Οι Ρουμελιώτες και Σουλιώτες αποχώρησαν από την Πελοπόννησο και έτσι η άμυνα της Πελοποννήσου έπρεπε να στηριχθεί στις δικές της στρατιωτικές δυνάμεις.
Ποιοι όμως μπορούσαν να ξεσηκώσουν τα λεηλατημένα χωριά του Μοριά και να πείσουν τις κοινότητες να κινητοποιηθούν για τον πόλεμο, δηλαδή να πολεμήσουν, να προσφέρουν εργασία και τρόφιμα; Εκείνοι, τους οποίους οι ίδιοι πληθυσμοί είχαν μάθει να εμπιστεύονται, να ακολουθούν και να αναγνωρίζουν ως ηγέτες τους, ήταν φυλακισμένοι ή φυγάδες. Στις συνθήκες αυτές, η Διοίκηση αποφάσισε να παραχωρήσει γενική αμνηστία «εις όλους τους υποπεσόντας εις πολιτικά εγκλήματα» στις 18/5/1825 [5].
Η συνέχεια γνωστή:
«Ο Μπραΐμης, μπήκε στην Πελοπόννησο και την έκανε γης Μαδιάμ όχι από την παλληκαριά των Αράπηδων, αλλά από αυτά που λέγω. Δεκάξι χιλιάδες ασκέρια, το άνθος των Ελλήνων, Ρουμελιώτες, Πελοποννήσιοι Σπαρτιάτες κι’απ’άλλα μέρη, όλοι αυτήνοι κάθονταν εις τις Χώρες και εις τ’ άλλα χωριά και τρώγαν αρνιά και κότες, κι’ ο Αράπης όταν τους έβρισκε τους ξεποδάριαζε κυνηγώντας. Αυτά κάνει η διαίρεση και η διχόνοια» [6].

Πάρα πολλά περιστατικά της επανάστασης του 1821, όπως τα προεκτεθέντα, αποκρύπτονται επιμελώς από την εθνική ιστοριογραφία αλλά και γενικά από την ελληνική κοινωνία για να μην απομυθοποιηθούν οι αγωνιστές της επανάστασης που ακόμη και σήμερα αντιμετωπίζονται με δέος και σεβασμό σαν να είναι άγιοι και όποιος γράψει ή πει κάτι γι'αυτούς τους απλούς ανθρώπους με τις τόσες φυσιολογικές αδυναμίες και πάθη, τότε χαρακτηρίζεται από τους "εθνικώς σκεπτόμενους" ως ανθέλληνας, ή ως αποδομητής των ιερών και των οσίων του έθνους...
Έτσι, οι εθνομυθολογούντες κρίνουν τους δύο εμφυλίους με τα σημερινά δεδομένα, και απορούν για την συμπεριφορά αυτών των μεγάλων αγωνιστών αγνοώντας μάλλον ότι η εθνική συνείδηση εκείνη την εποχή δεν είχε καμία σχέση με το σήμερα.
Για την εθνική συνείδηση του τότε είχα ανοίξει παλαιότερα σχετικό ποστ: http://dimitrisdoctor.blogspot.com/2007/04/1821.html


doctor
_____________________________________________________

[1] Α΄ Δάνειο (21/2/1824):800.000 λίρες, τιμή έκδοσης 59% τόκος 5%. Το ανέλαβε ο τραπεζικός οίκος Λόφναν. Απόσβεση σε 36 χρόνια. Πραγματικό ποσό δανείου:472.000 λίρες. Στάλθηκαν στην Ελλάδα 298.726 λίρες σε χρήμα και 10.063 σε εφόδια. (Τα υπόλοιπα κρατήθηκαν για μεσιτείες, τόκους 2
χρόνων, χρεωλύσια και για μυθώδη αμοιβή του Ορλάνδου και Λουριώτη). Τα χρήματα που έφθασαν στην Ελλάδα κατασπαταλήθηκαν στον εμφύλιο. (Εύη Σκληράκη, Η διδασκαλία της Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας από τις Πηγές, Σμιλή, 1987, σ. 51).

[2] α’ εμφύλιος.

[3] Προς βοήθεια των Αρκαδινών οπλαρχηγών έσπευσαν οι γιοι του Θ.Κολοκοτρώνη, Γενναίος και Πάνος και αργότερα ο Κανέλλος Δεληγιάννης. Αλλά και κυβερνητικά στρατεύματα, υπό τον Βάσο Μαυροβουνιώτη και τον Διονύσιο Μούρτζινο, έσπευσαν να ενισχύσουν τον Παπαφλέσσα.

[4] Ισχυροί Σουλιώτες οπλαρχηγοί, όπως ο Κίτσος Τζαβέλας, ο Κ.Μπότσαρης, ο Γ.Δράκος και Ρουμελιώτες καπετάνιοι, όπως ο Ιωάννης Γκούρας, ο Γεώργιος Καραϊσκάκης, ο Ανδρέας Ίσκος, ο Νάκος Πανουργιάς, ο Γ.Δυοβουνιώτης, είχαν συμφωνήσει με τον Κωλέττη και θα αναλάμβαναν την επιχείρηση εισβολής στον Μοριά με στόχο να καθυποτάξουν τους «αντάρτες» και να επιβάλλουν τους «νόμους του έθνους» στις επαρχίες που τους υποστήριζαν.

[5] Πηγή: «Ιστορία των Ελλήνων», εκδόσεις ΔΟΜΗ, 9ος τόμος «Η ελληνική επανάσταση 1821», σελ.254-262. Συγγραφέας, ο Ν.Ροτζώκος, Καθηγητής Νεότερης και Σύγχρονης Πολιτικής Ιστορίας στο τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

[6] Μακρυγιάννης, «Απομνημονεύματα», εισαγωγή-σχόλια Σπύρου Ι.Ασδραχά, εκδόσεις Α.Καραβία, Αθήνα, όπως παρατίθεται στην «Ιστορία των Ελλήνων», ο.π. σελ.439.