Πέμπτη 27 Σεπτεμβρίου 2007

American Gothic


"American Gothic", Grant Wood, 1930.


Στο "American Gothic", που ζωγράφισε ο Grant Wood το 1930, το ζευγάρι των αγέλαστων αγροτών αναπαρίσταται κρατώντας μία τσουγκράνα.
Η αμερικανική σημαία λείπει.
Παρ' όλ' αυτά, μοιάζει εκκωφαντικά παρούσα.
Το "American Gothic" σχολιάζει τον παλιό, αλλά και τόσο καινούργιο, αμερικανικό πατριωτισμό, την προσκόλληση στη γη (που θυμίζει το ναζιστικό "Αίμα και χώμα"), καθώς και τον ασκητισμό του αφυδατωμένου, άφυλου, φανατικού χριστιανού.


Ralph Waldo Emerson

Ωστόσο, ήδη από τότε που το αμερικανικό έθνος είχε μόλις διαμορφωθεί, ο Ralph Waldo Emerson έγραφε:
"Όταν ένα ολόκληρο έθνος βρυχάται και ωρύεται, καυχώμενο για τον πατριωτισμό του, αμφισβητώ την καθαρότητα των χεριών και της καρδιάς του " ("Ημερολόγια", 1824).
Ποιοι είναι όμως οι συντελεστές αυτής της ισοπέδωσης του ατόμου εις όφελος της μάζας;
"Οικογένειες, σχολεία, εκκλησίες είναι τα σφαγεία των παιδιών μας.
Τα πανεπιστήμια είναι οι κουζίνες.
Ως ενήλικες, στους γάμους και στις επιχειρήσεις, καταβροχθίζουμε το προϊόν".




Ένα υπέροχο βιβλίο, το οποίο διαβάζεται "απνευστί" και στο οποίο την παράσταση κλέβει όχι τόσο η Σώτη Τριανταφύλλου όσο ο Ηλίας Ιωακείμογλου ο οποίος (σελ.40-41) γράφει για την σημαία:
"Το πανί που κυματίζει μετατρέπεται σε φετίχ και γίνεται ο ορατός αντιπρόσωπος της εθνικής κοινότητας, η οποία συνιστά ουσιαστικά το αντικείμενο της λατρείας.
Το φετίχ ανοίγει το δρόμο στον μυστικισμό: η σημαία είναι ένα απλό αντικείμενο το οποίο ο πατριώτης αντιμετωπίζει με δεισιδαιμονικό σεβασμό διότι νομίζει πως υπάρχει μια στενή σχέση συγγένειας ανάμεσα σε αυτόν και το πανί.
Η εθνική σημαία είναι αντικείμενο σεβασμού το οποίο προστατεύεται από οποιαδήποτε προσβολή.
Εδώ ξαναβρίσκουμε τις πρωτόγονες φυλές όπως τις περιγράφει ο Sigmund Freud στο "Τοτέμ και Ταμπού". Τα μέλη της φυλής θεωρούν εαυτούς συγγενείς εξ αίματος, απογόνους κοινών προγόνων και συνδέονται στενά μεταξύ τους τόσο με κοινές υποχρεώσεις του ενός προς τον άλλον, όσο και μέσω της πίστης τους στο τοτέμ.
"Σε διάφορες σημαντικές περιστάσεις", γράφει ο Φρόιντ, "τα μέλη της φυλής προσπαθούν να τονίσουν την συγγένειά τους με το τοτέμ (...) φορώντας το τομάρι του" ακριβώς όπως οι πατριώτες τυλίγονται με την εθνική τους σημαία για να γιορτάσουν μια νίκη στον αθλητισμό ή για να εκφράσουν την αγάπη τους προς την πατρίδα.
Στο ίδιο του έργο, ο Φρόιντ, αναφέρει και άλλα χαρακτηριστικά της πρωτόγονης φυλής που απαντώνται στους πατριώτες: τα μέλη της φυλής θεωρούνται μεταξύ τους "αδέλφια", που τα ενώνουν δεσμοί αλληλεγγύης και συλλογική ευθύνη.
Στην περίπτωση του φόνου ενός μέλους της φυλής από κάποιον ξένο, όλη η φυλή του φονιά ευθύνεται για την πράξη του και όλη η φυλή του θύματος αναλαμβάνει συλλογικά την ανταπόδοση".
doctor
Y.Γ. "Τα έθνη αποτελούν ιστορικά καινοφανείς οντότητες που διατείνονται ότι υπάρχουν εδώ και πάρα πολύ καιρό" (Eric Hobsbawm, "Για την ιστορία", εκδόσεις Θεμέλιο).

Δεν υπάρχουν σχόλια: