«Σ’αυτά τα σαράντα χρόνια, περισσότερα από 12.000.000 ψυχές, άνδρες, γυναίκες και παιδιά πέθαναν άδικα από την τυραννία και τις μοχθηρές πράξεις των χριστιανών.
Ο αριθμός είναι εξακριβωμένος και αληθινός. Και νομίζω πραγματικά –δε γελιέμαι- ότι θα ξεπερνούν τα 15.000.000.
Αυτοί που πήγαν εκεί κάτω και αυτοαποκαλούνται χριστιανοί, συνήθιζαν να χρησιμοποιούν δύο, κυρίως, τρόπους για να εξολοθρεύουν και να σβήσουν από το πρόσωπο της γης τα δυστυχισμένα αυτά έθνη.
Ο ένας, με το να διεξάγουν εναντίον τους άδικους πολέμους, σκληρούς, αιμοσταγείς, τυραννικούς.
Ο άλλος, με το να σκοτώνουν αυτούς που θα ήταν δυνατό να επιθυμήσουν ή να σκεφτούν την ελευθερία τους, ή να θελήσουν να ξεφύγουν από τα βασανιστήρια που τους υπέβαλλαν, σκότωναν και όλους τους ιθαγενείς άρχοντες και τους άντρες… τους σκότωναν λοιπόν με το να τους υποβάλλουν στον καταναγκασμό τον πιο σκληρό, τον πιο φριχτό και τον πιο κτηνώδη που υποβλήθηκαν ποτέ άνθρωποι ή ζώα…
Αν οι χριστιανοί σκότωσαν και αφάνισαν τόσες και τόσες ψυχές, αυτό έγινε μόνο και μόνο για το χρυσάφι, για να γεμίσουν πλούτη σε μικρό διάστημα και να υψωθούν σε θέσεις υψηλές, δυσανάλογες προς τις ικανότητές τους. Επειδή ήταν άπληστοι και αχόρταγα φιλόδοξοι –δε γίνεται να έχουν υπάρξει χειρότεροι στον κόσμο- και επειδή η γη ήταν πλούσια και οι άνθρωποί της τόσο ταπεινοί, τόσο υπομονετικοί και τόσο εύκολα μπορούσαν να τους υποτάξουν, δεν είχαν γι’αυτούς ούτε σέβας, ούτε υπόληψη, ούτε εκτίμηση…
Μ’ αυτόν τον τρόπο φρόντισαν για τη ζωή και την ψυχή αυτών των ανθρώπων, και έτσι είναι που απειράριθμες ψυχές χάθηκαν, χωρίς πίστη και χωρίς μετάληψη. Είναι πασίγνωστο, αλήθεια εξακριβωμένη, την παραδέχονται όλοι, ακόμα και οι τύραννοι και οι δολοφόνοι, ότι ποτέ οι Ινδιάνοι, σε όλες τις Ινδίες, δεν προξένησαν κακό σε χριστιανούς.
Αρχικά, είχαν νομίσει ότι είχαν έρθει από τον ουρανό, ωσότου πια, επανειλημμένα, οι χριστιανοί τους έκαναν να υποστούν, και αυτοί και οι γείτονές τους, όλα τα δεινά, κλεψιές, φόνους, βιαιότητες, καταπιέσεις…» (Βαρθολομαίος Ντε Λας Κάζας, 1552) [1].
Τι έβλεπαν οι Ευρωπαίοι στην Αμερική;
Οι ουμανιστές πρόβαλαν στο Νέο Κόσμο τις ελπίδες τους μαζί με την απογοήτευσή τους από την παρακμή του παλιού κόσμου. Οι κοινωνίες των γυμνών αλλά αθώων ιθαγενών αντιπροσώπευαν στα μάτια των Ουμανιστών την κοινοκτημοσύνη, την ισοπολιτεία, τις ουτοπικές πολιτείες τους.
Ο αριθμός είναι εξακριβωμένος και αληθινός. Και νομίζω πραγματικά –δε γελιέμαι- ότι θα ξεπερνούν τα 15.000.000.
Αυτοί που πήγαν εκεί κάτω και αυτοαποκαλούνται χριστιανοί, συνήθιζαν να χρησιμοποιούν δύο, κυρίως, τρόπους για να εξολοθρεύουν και να σβήσουν από το πρόσωπο της γης τα δυστυχισμένα αυτά έθνη.
Ο ένας, με το να διεξάγουν εναντίον τους άδικους πολέμους, σκληρούς, αιμοσταγείς, τυραννικούς.
Ο άλλος, με το να σκοτώνουν αυτούς που θα ήταν δυνατό να επιθυμήσουν ή να σκεφτούν την ελευθερία τους, ή να θελήσουν να ξεφύγουν από τα βασανιστήρια που τους υπέβαλλαν, σκότωναν και όλους τους ιθαγενείς άρχοντες και τους άντρες… τους σκότωναν λοιπόν με το να τους υποβάλλουν στον καταναγκασμό τον πιο σκληρό, τον πιο φριχτό και τον πιο κτηνώδη που υποβλήθηκαν ποτέ άνθρωποι ή ζώα…
Αν οι χριστιανοί σκότωσαν και αφάνισαν τόσες και τόσες ψυχές, αυτό έγινε μόνο και μόνο για το χρυσάφι, για να γεμίσουν πλούτη σε μικρό διάστημα και να υψωθούν σε θέσεις υψηλές, δυσανάλογες προς τις ικανότητές τους. Επειδή ήταν άπληστοι και αχόρταγα φιλόδοξοι –δε γίνεται να έχουν υπάρξει χειρότεροι στον κόσμο- και επειδή η γη ήταν πλούσια και οι άνθρωποί της τόσο ταπεινοί, τόσο υπομονετικοί και τόσο εύκολα μπορούσαν να τους υποτάξουν, δεν είχαν γι’αυτούς ούτε σέβας, ούτε υπόληψη, ούτε εκτίμηση…
Μ’ αυτόν τον τρόπο φρόντισαν για τη ζωή και την ψυχή αυτών των ανθρώπων, και έτσι είναι που απειράριθμες ψυχές χάθηκαν, χωρίς πίστη και χωρίς μετάληψη. Είναι πασίγνωστο, αλήθεια εξακριβωμένη, την παραδέχονται όλοι, ακόμα και οι τύραννοι και οι δολοφόνοι, ότι ποτέ οι Ινδιάνοι, σε όλες τις Ινδίες, δεν προξένησαν κακό σε χριστιανούς.
Αρχικά, είχαν νομίσει ότι είχαν έρθει από τον ουρανό, ωσότου πια, επανειλημμένα, οι χριστιανοί τους έκαναν να υποστούν, και αυτοί και οι γείτονές τους, όλα τα δεινά, κλεψιές, φόνους, βιαιότητες, καταπιέσεις…» (Βαρθολομαίος Ντε Λας Κάζας, 1552) [1].
Τι έβλεπαν οι Ευρωπαίοι στην Αμερική;
Οι ουμανιστές πρόβαλαν στο Νέο Κόσμο τις ελπίδες τους μαζί με την απογοήτευσή τους από την παρακμή του παλιού κόσμου. Οι κοινωνίες των γυμνών αλλά αθώων ιθαγενών αντιπροσώπευαν στα μάτια των Ουμανιστών την κοινοκτημοσύνη, την ισοπολιτεία, τις ουτοπικές πολιτείες τους.
Προβάλλοντας μιαν ιδεαλιστική απεικόνιση του Νέου Κόσμου, οι Ευρωπαίοι λόγιοι εξέφραζαν τη σφοδρή τους απογοήτευση για τη διαφθορά και την παρακμή των δικών τους κοινωνιών. Η Αμερική ήταν το αμόλυντο αντίθετο της διεφθαρμένης, γι’αυτούς, Ευρώπης και κινδύνευε να διαφθαρεί με τη σειρά της από τους «βάρβαρους» Ευρωπαίους.
Παρά τη συμπάθειά τους για τις κοινωνίες των ιθαγενών, οι Ουμανιστές της Δύσης πρόβαλαν τελικά μια εικόνα που μικρή σχέση είχε με την πραγματικότητα των κοινωνιών των ιθαγενών.
Παρά τη συμπάθειά τους για τις κοινωνίες των ιθαγενών, οι Ουμανιστές της Δύσης πρόβαλαν τελικά μια εικόνα που μικρή σχέση είχε με την πραγματικότητα των κοινωνιών των ιθαγενών.
Γιατί οι αυτόχθονες δεν ήταν πάντοτε οι «ευγενείς άγριοι» των συγγραμμάτων. Συχνά ήταν βίαιοι, φιλοπόλεμοι, ενώ δεν έλειπαν και οι περιπτώσεις κανιβαλισμού μεταξύ τους. Η ουτοπική απεικόνιση του Νέου Κόσμου από τους Ουμανιστές αποτελούσε μια ακόμα δυτική επινόηση.
Δεν αντανακλούσε τις ιδιαιτερότητες ούτε την πραγματικότητα των τοπικών κοινωνιών και της τοπικής κουλτούρας. Γι’ αυτό, παρέμεινε ουσιαστικά ξένη προς τον κόσμο των ιθαγενών πληθυσμών της Αμερικής [2].
Οι Ιησουίτες μοναχοί προσπάθησαν να εξοικειωθούν με την θρησκεία των αυτοχθόνων, με τους συμβολισμούς και την τελετουργία ώστε να συμπεριλάβουν στοιχεία της λατρείας τους στην χριστιανική λατρεία. Έτσι, ήρθαν πιο κοντά με τους αυτόχθονες και πολλές φορές ήρθαν σε αντίθεση με την άγρια εκμετάλλευση των Ινδιάνων από τους Ισπανούς [3].
Οι οπαδοί των προτεσταντικών δογμάτων που εποίκισαν διωγμένοι από την Ευρώπη, αποδείχτηκαν λιγότερο ευαίσθητοι. Γι’αυτούς οι Ινδιάνοι ήταν μια φυλή που εξουσίαζε ο Διάβολος. Η εξόντωσή της επομένως, καθόλου δεν παραβίαζε τη θεϊκή εντολή «ου φονεύσεις».
Ο ίδιος ο Κολόμβος γράφει για τους ιθαγενείς της Αμερικής: «Πρέπει να κάνουν για καλοί και έξυπνοι υπηρέτες γιατί παρατήρησα πως επαναλάμβαναν αμέσως οτιδήποτε τους λέγαμε και πιστεύω πως εύκολα θα μπορούσαν να γίνουν χριστιανοί, επειδή μου φάνηκε πως δεν είχαν θρησκεία» [4] .
Η φύση του Ινδιάνου της Αμερικής αποτέλεσε εξαρχής πεδίο έντονου προβληματισμού. Πολλές, διαμετρικά αντίθετες, απόψεις διατυπώθηκαν. Η εικόνα του «αθώου πρωτόπλαστου» συνυπήρχε με την εικόνα του «κτήνους.
Η εικόνα του «ευγενούς άγριου» με αυτή του «βαρβάρου κανίβαλου».
Συνοδεύοντας τον Κολόμβο στο δεύτερο ταξίδι του στη νήσο Ισπανιόλα, ο γιατρός Τσάνκα παρατηρούσε, αναφερόμενος στους ιθαγενείς και τις συνήθειες διατροφής τους, ότι « η κτηνωδία τους ξεπερνά την κτηνωδία όλων των γνωστών ζώων».
Για τους Ευρωπαίους της εποχής, δεν ήταν αυτονόητο ότι οι Ινδιάνοι ήταν άνθρωποι. Έτσι, το 1537, ο πάπας Παύλος ΙΙΙ, υπογράμμιζε ότι «οι Ινδιάνοι είναι αληθινοί άνθρωποι». Πως, διαφορετικά θα μπορούσαν να διδαχθούν και να ασπασθούν την ορθή πίστη;
Σύντομα όμως υπήρξε απογοήτευση, γιατί οι ιθαγενείς δεν ανταποκρίθηκαν στον ζήλο των ιεραποστόλων.
Εφόσον λοιπόν αμφισβητήθηκε η ικανότητα των ιθαγενών να καταλάβουν το χριστιανικό κήρυγμα, αμφισβητήθηκε και η ικανότητά τους να σκέπτονται λογικά.
Μάλιστα τα επιχειρήματα που στήριξαν μια τέτοια άποψη στηρίχθηκαν σε βιολογικά χαρακτηριστικά. Τονίζοντας την κατωτερότητα των Ινδιάνων απέναντι στους Ευρωπαίους, ο Φερναντέζ ντε Οβιέδο έδειχνε, πέρα από τη «φυσική» ροπή τους προς το κακό και την οκνηρία, πόσο χονδροειδές ήταν το κρανίο τους, πόσο παραμορφωμένη η σωματική διάπλασή τους [5].
Το Hollywood δαιμονοποίησε τους Ινδιάνους οι οποίοι σε όλες τις ταινίες γουέστερν παρουσιάζονται ως οι «κακοί», απολίτιστοι, άξεστοι, σε αντίθεση με τους καλούς cow boys.
Η τακτική αυτή (που άνθισε στις δεκαετίες 1950-1960) σταδιακά εγκαταλείφθηκε και στις αρχές της δεκαετίας του 1990 η τεράστιας επιτυχίας ταινία «The Last of the Mohicans» [6] έδειξε μία εντελώς διαφορετική εικόνα για τους Ινδιάνους, σε πλήρη αντιδιαστολή με τις παλιές πρακτικές του Hollywood.
Σήμερα, έχουμε φτάσει στο άλλο άκρο, αυτό της πλήρους αγιοποίησης των Ινδιάνων, οι οποίοι παρουσιάζονται ως σοφοί, ως συνετοί διαχειριστές των φυσικών πόρων, ως εραστές του περιβάλλοντος, ως υπόδειγμα της αρμονικής συμβίωσης ανθρώπου και φύσης. Οι νέο-ουμανιστικές αυτές τάσεις [7] όπως αναφέρθηκε παραπάνω, αποτελούν ανεστραμμένη και εξίσου λάθος αποκωδικοποίηση της εικόνας των Αμερικανών αυτοχθόνων, αφού αυτή γίνεται με «δυτικά» κριτήρια και αποτελεί την άλλη όψη του ιδίου νομίσματος: την -λάθος- τακτική να κρίνουμε τα πάντα μέσα από τα δικά μας καλούπια, μέσα από τα δικά μας –αυθαίρετα- κριτήρια, ενώ ο μόνος τρόπος είναι η ενσυναίσθηση [8].
Σήμερα, έχουμε φτάσει στο άλλο άκρο, αυτό της πλήρους αγιοποίησης των Ινδιάνων, οι οποίοι παρουσιάζονται ως σοφοί, ως συνετοί διαχειριστές των φυσικών πόρων, ως εραστές του περιβάλλοντος, ως υπόδειγμα της αρμονικής συμβίωσης ανθρώπου και φύσης. Οι νέο-ουμανιστικές αυτές τάσεις [7] όπως αναφέρθηκε παραπάνω, αποτελούν ανεστραμμένη και εξίσου λάθος αποκωδικοποίηση της εικόνας των Αμερικανών αυτοχθόνων, αφού αυτή γίνεται με «δυτικά» κριτήρια και αποτελεί την άλλη όψη του ιδίου νομίσματος: την -λάθος- τακτική να κρίνουμε τα πάντα μέσα από τα δικά μας καλούπια, μέσα από τα δικά μας –αυθαίρετα- κριτήρια, ενώ ο μόνος τρόπος είναι η ενσυναίσθηση [8].
doctor
____________________________________________________________
[1] «Η καταστροφή των Ινδιάνων», Βαρθολομαίος Ντε Λας Κάζας, 1552, μεταφρ.ΙΙ.Μαξίμου, Αθήνα, Στοχαστής 1989, σελ.23-25.
[2] Ένας αστικός μύθος που έχει κάνει τον γύρο του κόσμου πολλές φορές, έχει γίνει βιβλίο, έχει μπει σε σχολικό βιβλίο, έχει δημοσιευτεί από σοβαρές ελληνικές εφημερίδες κ.λπ. είναι η περίφημη «Επιστολή του ινδιάνου αρχηγού»: http://www.lifo.gr/blogs/u50/1162.html
Και η αποδόμησή της: http://www.snopes.com/quotes/seattle.asp
[1] «Η καταστροφή των Ινδιάνων», Βαρθολομαίος Ντε Λας Κάζας, 1552, μεταφρ.ΙΙ.Μαξίμου, Αθήνα, Στοχαστής 1989, σελ.23-25.
[2] Ένας αστικός μύθος που έχει κάνει τον γύρο του κόσμου πολλές φορές, έχει γίνει βιβλίο, έχει μπει σε σχολικό βιβλίο, έχει δημοσιευτεί από σοβαρές ελληνικές εφημερίδες κ.λπ. είναι η περίφημη «Επιστολή του ινδιάνου αρχηγού»: http://www.lifo.gr/blogs/u50/1162.html
Και η αποδόμησή της: http://www.snopes.com/quotes/seattle.asp
[3] Μια σχετική και πολύ ωραία ταινία είναι «Η Αποστολή» (the mission) : http://us.imdb.com/title/tt0091530/
[4] Χριστόφορου Κολόμβου, Το πρώτο ταξίδι (1492-1493), Cultur and Belief in Europe, 1450-1600, σελ.319.
[5] «Ο Ευρωπαϊκός πολιτισμός και οι ρίζες του», σελ.72-78, ΟΕΔΒ, μάθημα επιλογής Α’ τάξη Ενιαίου Λυκείου.
[6] Πληροφορίες για την ταινία:. http://www.imdb.com/title/tt0104691/
[7] Τέτοιες νέο-ουμανιστικές τάσεις εκφράζει στην Ελλάδα ο Νϊκος Γκαραβέλας, (πολύ καλός και αγαπημένος) ραδιοφωνικός παραγωγός: http://www.garavelas.gr/site/about.htm
[8] Ο κ.Μήλλας δίνει υπέροχα τον ορισμό της "Ενσυναίσθησης" («εικόνες ελλήνων και τούρκων» σελ.13-14):"Ενσυναίσθηση σημαίνει να μπορείς (και να θέλεις) να βλέπεις τον "Άλλο" όπως τον "Εαυτό σου", να τον βιώνεις. Η λέξη είναι νέα στα ελληνικά και κάποτε χρησιμοποιείται ο όρος "εμβίωση".Στα αγγλικά είναι "empathy"- που σημαίνει κάθε άλλο παρά εμπάθεια".
[4] Χριστόφορου Κολόμβου, Το πρώτο ταξίδι (1492-1493), Cultur and Belief in Europe, 1450-1600, σελ.319.
[5] «Ο Ευρωπαϊκός πολιτισμός και οι ρίζες του», σελ.72-78, ΟΕΔΒ, μάθημα επιλογής Α’ τάξη Ενιαίου Λυκείου.
[6] Πληροφορίες για την ταινία:. http://www.imdb.com/title/tt0104691/
[7] Τέτοιες νέο-ουμανιστικές τάσεις εκφράζει στην Ελλάδα ο Νϊκος Γκαραβέλας, (πολύ καλός και αγαπημένος) ραδιοφωνικός παραγωγός: http://www.garavelas.gr/site/about.htm
[8] Ο κ.Μήλλας δίνει υπέροχα τον ορισμό της "Ενσυναίσθησης" («εικόνες ελλήνων και τούρκων» σελ.13-14):"Ενσυναίσθηση σημαίνει να μπορείς (και να θέλεις) να βλέπεις τον "Άλλο" όπως τον "Εαυτό σου", να τον βιώνεις. Η λέξη είναι νέα στα ελληνικά και κάποτε χρησιμοποιείται ο όρος "εμβίωση".Στα αγγλικά είναι "empathy"- που σημαίνει κάθε άλλο παρά εμπάθεια".
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου