Πριν λίγο καιρό είχα αναρτήσει ένα θέμα [1] που είχε να κάνει με την εφημερίδα "Ακρόπολη" του Βλάση Γαβριηλίδη και τον στείρο (και επικίνδυνο εθνικά) τρόπο σκέψης της εκάστοτε άκρας δεξιάς. Τα τελευταία χρόνια, κατά έναν παράδοξο και σαφώς ανιστόρητο τρόπο, η άκρα Δεξιά διεκδικεί ένα παρελθόν που δεν της ανήκει. Ακροδεξιές εφημερίδες και περιοδικά αναρτούν συχνά πυκνά την Ελλάδα "των πέντε θαλλασών και των δύο ηπείρων" θεωρώντας την ως το ζενίθ των απελευθερωτικών πολέμων του ελληνικού έθνους.
Βέβαια αγνοούν [;] ότι η εθνική αυτή επίτευξη πραγματοποιήθηκε από τον φιλελεύθερο Βενιζέλο, την ίδια ώρα που οι ιδεολογικοί πρόγονοι της άκρας δεξιάς ήταν αντίθετοι με την επεκτατική πολιτική του Βενιζέλου ("μικρά πλην έντιμος Ελλάς" διατυμπάνιζαν), θεωρούσαν την Μικρά Ασία ως αποικία, τους έλληνες εκεί ως "αχρείους" [2] και μάλιστα κέρδισαν τις εκλογές [3] με κύρια προεκλογική τους δέσμευση τη λήξη της μικρασιατικής εκστρατείας. Κάποιοι βασιλικοί στρατιωτικοί χαρακτήριζαν τη Μικρά Ασία ως "σεσηπώς μέλος", ως "γάγγραινα" που έπρεπε να αποκοπεί από τον "εθνικά υγιή κορμό"[4].
Η ιδεολογική σύγχυση όμως της άκρας δεξιάς επιτείνεται μέσω της πρόσφατης προσπάθειας αναψηλάφησης της δίκης των έξι [5] και η ιστορία έρχεται και καταδεικνύει τον διαχρονικά επικίνδυνο εθνικά τρόπο σκέψης και δράσης αυτού του ιδεολογικού χώρου που τόσα δεινά έχει φέρει στην πατρίδα μας. Θα ταξιδέψουμε σήμερα πίσω, την περίοδο που αρχικά η Δυτική και έπειτα η Ανατολική Θράκη γίνονται τμήμα της Ελλάδος.
Ο κ. Στάθης Ν.Κεκριδής, Επίκ. Καθηγητής στο τμήμα Ιστορίας-Εθνολογίας του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης έκανε μια πολύ καλή μελέτη των δημοσιευμάτων του αντιβενιζελικού Τύπου όσον αφορά την στάση της αντιπολίτευσης και το πως υποδέχτηκε την απελευθέρωση της Θράκης:
Οι ανωμαλίες της ελληνικής πολιτικής ζωής και η επαπειλούμενη σύγκρουση, λόγω της διχοστασίας βενιζελικών και αντιβενιζελικών βασιλοφρόνων, στάθnκε η κύρια αιτία, ώστε μερίδα του ελληνικού Τύπου να μη δώσει στην ενσωμάτωση, αρχικά της Δυτ. Θράκης και στη συνέχεια της Ανατολικής, το χαρμόσυνο τόνο που άρμοζε σ' ένα τόσο σημαντικό εθνικό γεγονός. Με προσκτήσεις νέων εδαφών μεγάλωνε η Ελλάδα, σημαντικό μέρος του αλύτρωτου Ελληνισμού επανερχόταν στη μητρική αγκάλη, άλλα μεγάλη μερίδα του τύπου συνέχιζε να προσεγγίζει και να ερμηνεύει τα γεγονότα με τη διχαστική συλλογιστική.
Την προέλαση των ελληνικών στρατευμάτων παρακολουθούσαν εκ του σύνεγγυς αρκετοί πολεμικοί ανταποκριτές του ελληνικού και ξένου Τύπου. Ο Φέριμαν (Ferryman) της Mornίng Post, ο Ρέιμοντ (Raymond) της Havas, ο Περδικίδης της Exchange, ο Μοσχόπουλος του γραφείου τύπου του ελληνικου υπουργείου Εξωτερικών, ο Δ. Σβολόπουλος της "Νέας Ελλάδας", ο Π. Οικονόμου του "Εμπρός", ο Α. Κονιτόπυλος της "Πατρίδος", ο Πέτρος Λεβάντης της "Μακεδονίας" Θεσσαλοvίκης, ο Aρίστος Xάσηρτζόγλου της "Νέας Αλήθειας" Θεσσαλονίκης κ.ά. Ολοι αυτοί, και πολλοί άλλoι μαζί τους, υπηρέτησαν σε δυσχείμερες εποχές την έγκυρη πληροφόρηση και την αλήθεια με πνεύμα αυτοθυσίας.
Στην Αθήνα όμως ο συμπολιτευόμενος με τον Βενιζέλο τύπος έδινε διαστάσεις θριάμβου και περιέβάλλε τα γεγονότα με την αχλύ του θρύλου. Ο αντιπολιτευόμενος, χωρίς να αποσιωπά τις θετικές εξελίξεις, τις υποβάθμιζε και τις απέδιδε στο "δαιμόνιο της φυλής"! Ο μικρότερης εμβέλειας αθηναικός Τύπος έδινε έμφαση σε αλλότρια ζητήματα. Ο "Ριζοσπάστης" επέχαιρε για την προέλαση των μπολσεβίκων στην Ασία, η "Πολιτεία" υποστήριζε ότι ο Βενιζέλος επιβλήθηκε "δια των ξένων λογχών", η "Εφημερίς του Χρηματηστηρίου" σχολίαζε το σηροτροφικό ζήτημα!
Ο ρόλος των κυβερνώντων, και ιδιαίτερα του Βενιζέλου, υποβαθμίζονταν, αν δεν εκμηδενίζονταν. Γι' αυτο η φιλοβενιζελικη "Αρκόπολις" (δ/ντης Θ.Ν. Συναδινός), στο κύριο άρθρο της 19ης Μαίου με τίτλο "Θράκη", καταφερόταν εναντίον όλων εκείνων που αποσιωπούσαν τους θριάμβους και "αντί να αναγνωρίσουν τα επιτελεσθέντα μεγαλουργήματα, ευρίσκουν και πάλιν νέαν ακά θαρτov επιχειρηματολογίαν και σιελίζουν με αυτήν το φως και τηv αλήθειαν».
Διαπίστωνε με πικρία ότι
«πράγματι ο αντιπολιτευόμενος τύπος δεν εύρε δυο λέξεις διά να χαιρετίσει τηv απελευθέρωσιν της Θράκης». Και προσέθετε ότι «μια Θράκη ελευθερωμένη, αποτελούσα έναν οργανισμόν και ένα σώμα, δεν είναι προδοσία κατά της Ελλάδος, δεν είναι πώλησις αυτής εις τους ξένους, δεν είναι παράδοσις αυτής εις τους στρατoύς άλλων Δυνάμεων . Είναι υπερηφάνεια, και ζωή, και εθνική κολυμβήθρα, και αναγέννησις και σταθμός προόδου, ευτυχίας και μεγαλείου δια το Κράτος μας. Η Θράκη είναι θρύλος και παράδοσις και θρησκεια και πίστις διά τους κληρονόμους της αρχαίας ελληνικής και Βυζαντινής παρουσίας, βεβαρυμένης με δουλείας και χρέη και υποθήκας, και αποδιδομένης ήδη ελευθέρας εις τους δικαιούχους αυτής και νομίμους κυρίους. Η Θράκη διά τηv Ελλάδα δεν είναι Βενιζέλος, κύριοι αντιπολιτευόμεναι, είναι και θα είναι παρά τηv θέλησίν σας έστω μόνov Ελλάς».
Η αθηναϊκή αυτή εφημερίδα, παρά τηv πρόσφατη απώλεια του ιδρυτή της Βλάση Γαβριηλίδη (κηδεύτηκε στις 13 Απριλίου 1920 από Άγιο Γεώργιο Καρύτση), παρακολουθούσε από κοντά τις εξελίξεις και με συνεχή ειδησεογραφία ενημέρωνε τους αναγνώστες της. Εκτός από τπν πλούσια ειδησεογραφία της, που κάλυπτε όλες τις πτυχές του ζητήματος, με σχόλια και άρθρα της εγκωμίαζε την ενσωμάτωση της Δυτ. Θράκης.
Στις 14 Μαίου δημοσίευσε το ανακοινωθέν του στρατιωτικού γραφείου Τύπου, που είχε ως εξής: «Η Μεραρχία Σερρών ηγουμένου του αντιστρατήγoυ κ. Ε. Ζυμβρακάκη εισήλθε μετά μεγάλης τάξεως και επιβλητικότητoς εις Γκιουμουλτζίvαv (τα Βυζαντινά Κουμουτζηνά) γενομένη ενθουσιωδέστατα δεκτή υπό του πληθυσμού. Παρίσταντο οι πρόεδροι όλων των κοινοτήτων μηδέ των Βουλγάρων εξαιρουμένων. Πλήρης ησυχία και τάξις επικρατεί. Οι σιδηρόδρομοι κυκλοφορούν ελευθέρως». Με πρωτοσέλιδες ανταποκρίσεις και πολύστηλα ρεπορτάζ έδινε τις πραγματικές διαστάσεις στα συμβάντα. Οι τίτλοι της καθόριζαν το στίγμα των εθνικών επιτυχιών:
«Η προέλασις του στρατου μας εις Θράκην. Γκιουμουλτζίvα και Δεδέαγατς κατελήφθησαν. Ακράτητος ενθουσιασμός και πλήρης τάξις».
Στο ίδιο φύλλο η «Aκρόπολις» δημοσίευε τηλεγράφημα του ανταποκριτή της στη Θεσσαλοvίκη, που περιλάμβανε και το ανακοινωθέν του Γενικού Σιρατηγείου Eθνικής Αμύνης, και έδειχνε ότι και στη συμπρωτεύουσα επικρατούσε μέγας ενθουσιασμός:
«Από πρωίας σήμερον ήρχισεν η προέλασις του στρατού μας εκ του τριγώνου της Ξάνθης προς κατάληψιν της Γκιουμouλτζίνας, ήτις ήδη θα έχη συντελεσθή».
Το αυτό επίσημο ανακοινωθέν του Στρατηγείου γνωστοποιούσε και την ταυτόχρovn κατάληψη του Δεδέαγατς, γύρω στις 6 το πρωί, με απόβαση των στρατευμάτων μας. Συνέχιζε δε το τηλεγράφημα ότι «εις τov στρατόν μας έγινε ενθουσιώδης υποδοχή εκ μέρους των Ελλήνων και Τούρκων κατοίκωv. Οι Γάλλοι παρέσχον μεγάλας ευκολίας εις τov στρατόν μας κατά τηv απόβασιν και κατά τηv κατάληψιν της πόλεως. Επί τη επισήμω αναγγελία του ευφροσύvoυ γεγονότος συνεκροτήθη oγκώδης διαδήλωσις υπό του ενθουσιώσους λαού ενταύθα (Θεσσαλοvίκn). Η πόλις πaνηγυρίζει. Οι κώδωνες όλων των ναών σημαίvoυν χαρμοσύνως».
Στην αντιβενιζελική «Καθημερινή» κυριαρχούσαν ειδήσεις για αθρόες συλλήψεις «επί εξυβρίσει του κ. Βενιζέλου», για αθρόες ιδρύσεις συλλόγων της αντιπολίτευσης, που προκάλεσε η έκκληση της ίδιας της εφημερίδας, ενώ δημοσίευε τα επίσημα ανακοινωθέντα στnv τέταρτη σελίδα της.
Οι πρωτoσέλιδες πληροφορίες της (12 Μαίου 1920) διαπίστωναν μεγάλους κινδύνους από τηv προετοιμαζόμενη αντίσταση των Βουλγάρων υπό το στρατηγό Πρωτογίνωφ και τov αρχικομητατζή Νάτσεφ.
Στις 15 Μαίου, σε δίστηλο τηλεγράφημα, ανήγγελλε ότι «ήρχισε χθες η προέλασις του ελληνικού στρατού εις Θράκην. Κατελήφθη n Γκιουμουλτζίvα και το Δεδέαγατς. Αρχηγός του αποβιβασθέντoς εις Δεδέαγατς στρατού είναι ο υποστράτηγος κ. Μαζαράκης και του εισελθόντος εις Γκιουμουλτζίναν ο υποστράτnγoς κ. Παμίκος Ζυμβρακάκης».
Στην ίδια στήλη φιλοξενούσε το κέιμενο της ημερήσιας διαταγής του συνταγματάρxn Εμμανουήλ Ζυμβρακάκη, που άρχιζε:
"Η Θράκη επανέρχεται εις τηv μητέρα Ελλάδα".
Σε άλλη στήλη φιλοξενούσε τηλεγράφημα από το Παρίσι, σύμφωνα με το oποίo ο Τζαφέρ Tαγιάρ προετοίμαζε αντίσταση κατά των Ελλήνων. και τηv επομένη (15/5) "η προέλασις εις τηv Θράκην. Ασήμαντος συμπλοκή με κομιτατζήδες και Βουλγάρους στρατιώτας. Δεν υπάρχουν φόβοι σοβαρωτέρων συρράξεων".
Η προέλαση δεν ήταν τόσο απρόσκοπτη και ήρεμη όσο ήθελε να τηv παρουσιάζει η ελληνική πλευρά. Ομάδες κομιτατζήδων (Τούρκων και Βουλγάρων), υπό τηv καθοδήγηση του Τούρκου συνταγματάρχη και συνεργάτη του Κεμάλ, Τζαφέρ Ταγιάρ, επιδίδονταν σε ένοπλες επιθέσεις και υπήρχαν συνεχή επεισόδια, που ενισχύονταν από τη Σόφια και τηv Κωνσταντινούπολη. Κατά τηv προέλαση των Ελλήνων είχαν κυκλοφορήσει (περιοχή Καραμπανιόλ) τουρκοβουλγαρικές προκηρύξεις με τις οποίες καλούνταν οι Τούρκοι και οι Βούλγαροι της περιοχής να επαναστατήσουν υπό την ηγεσία και καθοδήγησηση του κομιτάτου. "Η Θράκη ούτε υπήρξεν, ούτε θα γίνη ελληνική. Η Θράκη θα διοικηθή από τα ιδικά της τέκνα. Εμπρός ήρωες της Θράκης... Ζήτω η ανεξάρτητος Θράκη..." .
Οι εφημερίδες βέβαια δεν χαρακτηρίζονται μόνο απ' αυτά που γράφουν, αλλά ίσως περισσότερο απ' αυτά που αποσιωπούν.
Στα φύλλα της «Καθημερινής» εκεινης της περιόδου δεν υπήρξε κανένα άρθρο που να σχολιάζει ενθουσιαστικά τα τεκτενόμενα και να εκφράζει εθνική ικανοποίηση για την ενσωμάτωση της Δ. Θράκης.
Aντίθετα, στις 17 Mαίου, σε πρωτοσέλιδο άρθρο του με τίτλο «Nέoι αγώνες», ο Ιων Δραγούμης καταφερόταν εναντίον της βενιζελικής τυραννίας υποστηρίζοντας ότι «εσωτερικώς λυμαίνεται το κράτος μία ολιγαρχία τυράννων, σατραπίσκων και ντερεμπέηδων, χρησιμοποιούντων προς επιβολήν των χωροφύλακας, πραιτωριανούς, μπράβους και χαφιέδες, στρατιωτικούς και άλλους ιδιωνύμους ανόμους νόμους». Στο ίδιο φύλλο, στηv τέταρτη σελίδα, υπάρχουν τα σxετικά τηλεγραφήματα: «Συνεπληρώθη η Kατάληψις της Θράκης. Ακρα τάξις βασιλεύει απ' άκρου εις άκρον. Η υποδοχή του ελληνικού στρατου εις Γκιουμουλτζίναν», όπου καταγράφονται και ορισμένες λεπτομέρειες από τηv υποδοχή των στρατευμάτων.
«Αρμένιοι, Ισραηλίται και Τούρκοι κρατούσαν ελληvικάς σημαίας και εξεδήλωνον ποικιλοτρόπως την χαράν τους. Οι πολίται άδουσι και χορεύουσι μετά των ελευθερωτών των στρατιωτών».
Ιδιαίτερα μετά τις διαβεβαιώσεις του κυβερνητικού εκπpοσώπου X. Βαμβακά προς τον Τούρκο διοικητή της Γκιουμουλτζίνας Αρίφ μπέη,ότι η ελληνική διοίκηση έρχεται να εφαρμόσει πρόγραμμα ισοπολιτείας "τo οποίον είναι το ιδεώδες της κυβερνήσεως Βενιζέλου", οι μειονοτικοί αναθάρρηοαν και μετείxαν αυθόρμητα στο χαρμόσυνο γεγονός της υποδοχής. Δημοσιευόταν παράλληλα η είδηση για τηv άφιξη στηv Αθήνα του διπλωματικού μας πράκτορα στο Κάιρο A. Σαχτούρn, τον οποίο η κυβέρνηση προόριζε για ύπατο αρμοστή της Ελλάδας στη Θράκη ( Δυτική και Ανατολική) με έδρα την Αδριανούπολη. Εγινε δεκτός από τον πρωθυπουργό με τον oπoίo είχε μακρά συνομιλία προκειμένου να λάβει οδnγίες για τηv αποστολή του.
Στηv εθνική χαρά μετείχε και η "Πατρίς" (του Δημ. Λαμπράκη) με πρωτοσέλιδο κύριο άρθρο (15/5), που έφερε τον τίτλο "ΕΛΛΑΣ ασπάσου τα μέτωπα των πιστώv σου τέκνων". Στην τέταρτη σελίδα καταxώριζε ασχολίαστα τα τηλεγραφήματα: "Κατελήφθησαν η Γκιουμουλτζίνα και το Δεδέαγατς".
Η εφημερίδα "Αθήναι" ( του Γεωργίου Πωπ) στις 15 Μαϊου, παρατηρούσε ότι "τα xωρία εξ ων διέρχονται τα στρατεύματά μας, πανηγυρίζουν εν εξάλλω ενθουσιασμώ τηv απελευθέρωσίν τους. Οι κάτοικοι εξέρχονται εις προϋπάντησίν των κρατούντες ελληνικάς σημαίας», ενώ το «Εθνος» (του Σπ. Nικολόπουλου) στις 14 Μαϊου, "επί του πιεστηρίου", πληροφορούσε: "Χαράς ευαγγέλια. Η Γκιουμουλτζίνα και το Δεδέαγατς κατελήφθησαν" και το «Eμπρός» (του Δημ. Καλαποθάκη) σημείωνε: «Τε ώρα.. Η κατάληψις της Δυτ. Θράκης. Απερίγραπτος ενθουσιασμός Ελλήνων και Τούρκων». Προσέθετε δε την είδηση ότι ο Τούρκος δήμαρχος του Δεδέαγατς παρουσιάστηκε στον Χαρ. ΒαμΒακά και τον συνεχάρη για την κατάληψη της πόλης από τον ελλnvικό στρατό.
Η εφημερίδα «Νέα Αστραπή» (lδρυτής Κ. Γιολδάσης, διευθυντής Α. Σπαντής) αφιέρωνε τα άρθρα και τα σxόλια στη «Βενιζελοτυραvvία», οπότε η ενσωμάτωση της Θράκης στην Ελλάδα αντιμετωπιζόταν ως τυπικό γεγονός επικαιρότητας και καταλάμβανε χώρο μονόστηλου, όπου δημοσιευόταν μόνο το επίσημο ανακοινωθέν.
Η εφnμερίδα όμως στις στήλες της oπoίας μπορεί κανείς να συναντήσει εντονότερο το βιωματικό στοιχείο και να αφουγκραστεί τους παλμoύς της εποχής εκείvnς είναι n «Μακεδονία» Θεσσαλovίκης (lδρυ τής-διευθυντής Κωνσταντίνος Bελλίδnς). Με απεσταλμένο στο πεδίo της πρoελάσεως τοv αρχισυντάκτη της Πέτρο Λεβαντή, ήταν πλήρως ενήμερη για τις εξελίξεις, τις οποίες με άρθρα και σχόλια ανέλυε αναδεικνύοντας όχι μόνο την αμερόληπτη και αντικειμενική θεώρηση των γεγονότων, αλλά και την εθνική έξαρση που επικρατούσε στις λαϊκές συνειδήσεις. Απομακρυσμένη από το επίκεντρο των πολι τικών συγκρούσεων έδινε πληθώρα ειδήσεων, ασκούσε εποικοδομητική κριτική και ζητούσε, παρά την ασκουμένη λογoκρισία, φρόνιμη και συνετή διαχείριση των κατακτωμένων εδαφών. «Η Δ. Θράκη είναι σήμερον Ελλάδα και πρέπει να εξαλειφθή απ' εκεί κάθε ίχνος Βουλγαροκρατίας» επεσήμαινε η εφnμερίδα, απαιτώντας την κατάργηση των διατάξεων του Βουλγαρικoύ δασμολογίoυ, ενώ επαινoύσε το ζήλο των σταλέντων εκεί ταχυδρομικών και τηλεγραφικών υπαλλήλων, που υπερβαίνοντας τους εαυτούς τoυς ανταποκρίνονταν στις απαιτήσεις του λαού.
Την Παρασκευή 15 Μαίου 1920 αφιέρωσε σχεδόν ολόκληρη τηv πρώτη σελίδα της στην κατάληψη της Θράκης, με λεπτομερή πανηγυρική ανταπόκριση και πάλλουσα από εθνική συγκίvnσn περιγραφή την είσοδο των ελληνικών στρατευμάτων στην Γκιουμουλτζίνa, και τηv αποθεωτική υποδοχή. «Η δύναμις της Ελλάδος. Η επηβλητική είσοδος του στρατού εις την Γκιουμουλτζίναν... Aμέσως σημαιοστολίσθησαν τα δημόσια καταστήματα, ως και πλείστα ιδιωτικά, οι κώδωνες των εκκλησιών ήχουν επί ημίωρον χαρμοσύνως. Η ανακούφισις υπήρξε μεγάλη, τόσον εκ της ενάρξεως της προελάσεως, όσον και διότι ουδέν εμπόδιον παρενεβλήθη εις τον στρατόν μας, κατά την απόδοσιν της ελληνικής ελευθερίας εις σπουδαία κέντρα της μέχρι xθες σκλάβας Θράκης». Επί ημέρες η "Mακεδονία" διατήρησε πρωτοσέλιδο θέμα την εν σωμάτωση της Θράκης στην Ελλάδα.
Όμοίως και δυο άλλες εφημερίδες της Θεσσαλονίκης ενημέρωναν με εγκυρότητα και αξιοπστία,μεταδίδοντας στους ανα γνώστες τους τον ενθoυσιασμό των επιτυ ιών: το "Φως" και η "Νέα Αλήθεια". Το "Φως", στις 13/5, δημοσίευε ανταπόκριση του απεσταλμένου του, σύμφωνα με την oπoια «παράτας πρoσπαθείας των Βουλγάρων η Γκιουμουλτζίνα εί ναι ελληνική όσον και αι Αθήναι. Παντού η ελληνική γλώσσα, παντού Ελληνες, παντού αι ελληνικαί σημαίαι».
Η «Νέα Αλήθεια», σε δεύτερη έκδοση της 17ης Μαϊου, υπό τον τίτλο «Η απελευθέρωσις της Θράκης υπό του στρατού μας», σημείωνε ότι «η χθεσινή ημέρα, η ιστορική 14η Μαίου, υπήρξε διά την ελληνικήν μας Θράκην, την ωραίαν δυστυχή, την σκλάβαν την πεντάρομφη πέντε ετών δουλείας, πένθους, δακρύων, συρφορών και διωγμών, ημέρα Αναστάσεως, απολυτρώσεως αρχή...». Παρά τηv ισχύουσα προληπτική λογοκρισία του Τύπου (η εφημερίδα της Θεσσαλοvίκης «Φως» διώχθηκε ποινικά για ορισμένα σχόλια «επί της στάσεως της μεγάλης Συμμάχου ημών Γαλλίας») οι εφημερίδες της εποχής εκείνης πληροφορούσαν με επάρκεια την ελληνική κοινή γvώμη. Ισως ορισμένες, όπως παραπάνω σημειώθηκε, δεν απέδωσαν τον επίβαλλόμενο πανηγυρικό χαρακτήρα στις ανακοινώσεις τόσο σημαντικών για την υπόσταση της Ελλάδας γεγονότων.
Aτυχώς οι διχαστικές νooτρoπίες, που είχαν καλλιεργηθεί στις συνειδήσεις των πολιτών δεν επέτρεπαν και στο σύνολο του Τύπου να υπερβεί τις διαχωριστικές γραμμές και να καταγράψει με μεγαλοψυχία τα γεγονότα, αποδίδοντας τον απαιτούμενο θριαμβευτικό τόνο. Για μια ακόμη φορά η πληροφόρηση ήταν επαρκής, αλλά n αλήθεια ελλιπής.
doctor
Y.Γ. Η παραπάνω εμβριθής μελέτη του κ. Κεκριδή έχει ληφθεί από τα "Ιστορικά" της Ελευθεροτυπίας και υπάρχει στις βάσεις δεδομένων του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου. Επειδή αυτή τη στιγμή το site του ΔΠΘ δεν ανοίγει θα παραθέσω το σχετικό link αργότερα.
___________________________
[2] Γράφει ο πρίγκηπας Ανδρέας προς τον Ι.Μεταξά (Σμύρνη, 19.12.21):«Απαίσιοι πραγματικώς είναι οι εδώ Έλληνες, εκτός ελαχίστων.Θα άξιζε πράγματι να παραδώσωμεν την Σμύρνην εις τον Κεμάλ διά να τους πετσοκόψει όλους αυτούς τους αχρείους, οι οποίοι φέρονται ούτω κατόπιν του φοβερού αίματος όπερ εχύσαμεν εδώ.Αίματος της Παλαιάς Ελλάδος δε, διότι όλα τα παιδιά των οπωσδήποτε καλυτέρων οικογενειών των ενταύθα υπηρετούν εις την Σμύρνην και τα μετώπισθεν, αλλοίμονον δε αν εν οιονδήποτε τμήμα ευρεθή σχηματισμένον μόνον από Μικρασιάτας και ενώπιον του εχθρού! [10].Στην ίδια επιστολή, γράφει ο πρίγκηπας Ανδρέας:«Πρέπει να γίνη κάτι το ταχύτερον δια ν’απαλλαχθώμεν του εφιάλτου της Μικράς Ασίας.Δεν γνωρίζω τι πρέπει να γίνη, πρέπει όμως να παύσωμεν μπλοφάροντες και ν’αντιμετωπίσωμεν την κατάστασιν οία πραγματικώς είναι.Διότι επιτέλους τι είναι καλύτερον;Να πέσωμεν εις την θάλασσαν ή να φύγωμεν προ του λουτρού;» [«Η κατάσταση του ελληνικού στρατού τον χειμώνα του 1921-1922. Επιστολή του πρίγκιπα Ανδρέα στον Ιωάννη Μεταξά (Σμύρνη, 19/12/1921)», όπως παρατίθεται από τον Γ.Μαργαρίτη, καθηγητή νεότερης και σύγχρονης ιστορίας στο ΑΠΘ, «Η ιστορία των ελλήνων», ΔΟΜΗ, τ.12, σ.185].
Βλ.περισσότερα σε προηγούμενο θέμα:
http://dimitrisdoctor2.blogspot.com/2008/04/blog-post_2483.html
[4] Ο Συνταγματάρχης Σκυρός, στρατιωτικός διοικητής Φιλαδελφείας (Αλά Σεχίρ) τις ώρες της κατάρρευσης του μετώπου, λέει για την Μικρά Ασία ότι είναι «γάγγραινα» και «σεσηπώς μέλος» που πρέπει –διά της εκκένωσής της- να «αποκοπεί» από τον υγιή εθνικό κορμό (Στέφανος Σαράφης, Ιστορικές Αναμνήσεις, Επικαιρότητα, Αθήνα 1980 (α’έκ.1952), σ.207 και Βλάχος ο.π., σ.189).